Precyzyjne zegary

wahdloWpływ na dokładność zegarów wahadłowych mają:

  • temperatura
  • ciśnienie atmosferyczne
  • wilgotność (drewno)
  • wstrząsy
  • wysokość nad poziomem morza (przyciąganie ziemskie)

Jako masę wahadła stosuje się ciężkie soczewki, wałki jednocylindrowe, dwucylindrowe oraz inne kształty. Na wahadła poruszające się swobodnie tam i z powrotem oddziaływują dwie siły: tarcie molekularne w sprężynce, którego nie można zniwelować oraz tarcie w powietrzu. Ciężkie wahadła posiadają dużą bezwładność i puszczone swobodnie, mimo tarcia, poruszają się kilkanaście godzin z coraz mniejszą amplitudą, aż do powrotu do położenia wyjściowego. Żeby nie doszło do jego zatrzymania, wahadło potrzebuje dodatkowej energii (impulsu).

Najlepiej, jeśli energia jest dostarczana w dolnym położeniu, gdzie szybkość wahadła jest największa. Umożliwia to wolny wychwyt sprężynowy, który w przeciwieństwie do wychwytu Grahama, daje impuls mniej więcej w dolnym położeniu. Wahadło podczas ruchu zatacza wycinek koła, którego promień wyznacza długość pręta wahadła. Im więcej wahadło otrzymuje energii, tym większe jego wychylenie, wzrasta szybkość,

bo wahadło w tym samym czasie musi pokonać dłuższą drogę. Pod wahadłem znajduje się skala określająca wielkość wychylenia wahadła. Większe wychylenie wahadła powoduje większy błąd izochronizmu. Dlatego w precyzyjnych zegarach wychylenie wahadła wynosi około 1° i błąd izochronizmu jest minimalny. W wahadłach inwarowych również potrzebna jest kompensacja teperaturowa w celu zapewnienia dokładności „chodu” zegara.

Wzrost ciśnienia atmosferycznego powoduje wzrost gęstości powietrza, co z kolei zwiększa opory – wahadło mniej się wychyla i zegar chodzi wolniej. Tarcie wahadła w powietrzu możemy częściowo zmniejszyć poprzez nadanie mu odpowiedniego kształtu. Najlepiej przecina powietrze wahadło w kształcie dysku. Jeszcze lepsze wyniki można osiągnąć wypompowując powietrze tak, aby wahadło poruszało się w próżni.
To rozwiązanie stosuje się tylko w laboratoriach czasu. Różnicę ciśnienia atmosferycznego w precyzyjnych zegarach w obudowach drewnianych można skompensować poprzez zamocowanie na wahadle przyrządu barometrycznego. W przyrządzie barometrycznym stos puszek aneroidowych pod wpływem ciśnienia atmo sferycznego podnosi odpowiedni ciężarek w górę lub w dół.